bismillah

.•*´¨`*•.♥♥.•*´¨`*•. (`'•.¸ (`'•.¸*¤* ¸.•'´) ¸.•'´) .•*´¨`*•.♥♥.•*´¨`*•. (`'•.¸ (`'•.¸*¤* ¸.•'´) ¸.•'´) .•*´¨`*•.♥♥.•*´¨`*•.

بِسْــــــــــــــــــمِ اﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم


Rabu, 01 Agustus 2018

Wisnu dan Sri Bathara Kresna menurut Sunan Prawata (Ilmu Kang Kaesthi Jeng Sunan Prawata)

Semenjak sebulanan yang lalu sebetulnya sudah pengin nulis tentang apa yang muncul di otakku dan cukup meresahkan. Pertanyaan-pertanyaan yang mengganjal tentang spekulasi pemikiranku yang mungkin bagi sebagian orang lumayan aneh dan ektrim. Tapi aku yakin dari spekulasiku ini pasti ada jawabannya dan akhirnya aku menemukan spekulasiku tentang dunia pewayangan tadi malam. Sangat bersyukur sekali ternyata sedikit dari beberapa pertanyaan dan spekulasiku selama ini sudah terjawab dan ada dasar yang jelas. Malam tadi aku menghadiri acara hajatnya Mas Rency, Mas Rency ini sebetulnya adalah pangeran Paku Alaman tapi beliau itu biasanya marah kalau disinggung-singgung soal gelarnya heeee..... :D Mas Rency kebetulan weekend nanti akan sowan ke Makam Sunan Prawata, jadi sebelum ke sana Mas Rency mengadakan acara sholawatan dan membahas atau ngaji Serat Gubahan Sunan Prawata yang isinya menceritakan siapa dirinya
, apa yang dianutnya dan spekulasinya tentang wayang.

Pamedarnya adalah Ki Herman Sinung Jannutama, seorang peneliti naskah Jawa, aku sering mengikuti kajiannya baik di youtube maupun kajian langsung yang biasanya di Pusat Dakwah Muhammadiya (PDM) Kota Yogyakarta di dekat kosku atau kadang bertempat di rumah temanku ataupun di forum masyarakat. Beliau selain sering diundang sebagai pembicara yang membahas naskah Jawa di Yogyakarta juga sering diundang ke kampus-kampus di seluruh Indonesia untuk mengisi kajian untuk para dosen. Beliau biasanya diminta membahas tentang Serat dan Sejarah Indonesia khusunya berkaitan dengan Serat Jawa.

Kembali ke serat Sunan Prawata, karena serat Jawa biasanya berupa bait lagu maka serat inipun sama berupa Syair Pucung yang terdiri dari 39 bait. Yang mengesanan dari Pucung ini adalah di bait-bait terakhirnya berisi tentang Jeng Sunan Prawata sebagai seorang Jawa yang tinggal di Jawa maka beliau beribadah seperti halnya orang Jawa dan berpemahaman layaknya orang Jawa, tidak seperti orang Arab yang berada di Arab dan cara memahami sesuatu seperti layaknya orang Arab katanya. Pupuh selanjutnya beliau menegaskan tentang pewayangan yang memang pewayangan merupakan Budha beliau membenarkan hal itu, tapi kemudian beliau menekankan lagi bahwa Budha merupakan sama halnya dengan Islam. Beliau juga menyebutkan bahwa Bathara Wisnu dalam Jawa adalah Rasul di Arab dan kemudian Sri Krisna titisannya dalam Jawa adalah Nabi Muhammad di Arab. Ini adalah spekulasi selama ini yang hanya munyeng-munyeng di otak, aku suka sekali menonton wayang (baca artikelku sebelumnya yang berjudul Awal Gemar Menonton Wayang) yang lambat laun membuka spekulasiku tentang wayang. Aku berspekulasi dan berpemikiran bahwa tokoh pewayangan merupakan suri tauladan dan tak hayal jika tokoh wayang seperti para Dewa, Pandawa para Sentana dan Kadangnya merupakan tokoh penyebar kebaikan yang bagiku mereka adalah sosok nabi ataupun rasul terdahulu.

Pemikiranku ini bukan tak ada dasar sebetulnya melainkan rusul dan nabi yang diturunkan oleh Allah mungin semenjak sebelum Nabi Adam , saat Nabi Adam, setelah Nabi Adam sampai Nabi Muhammad jumlahnya tidak sedikit, sekurang-kurangnya berjumlah seratus ribu atau bahkan melebihi dari itu. Jadi selama ini aku menikmati wayang dengan serius karena memang ceritanya heroik, banyak budi yang patut dicontoh, ada pula ajaran yang tidak patut untuk ditiru yang jelaskan dan diceritakan dengan sejelas-jelasnya dalam pagelaran pewayangan. Seperti misalnya sikap seorang raja yang harus betul-betul memegang prinsip Sabda Panditha Ratu yang artinya seorang raja betul-betul melaksanakan apa yang dia ucapkan.

Suatu pantangan jika seorang raja mengingkari apa yang telah diucapakanya, untuk itu sebagai seorang raja haruslah sudah betul-betul telah mempertimbangan apa yang akan dia ucapkan. Selanjutnya sebagai seorang kawula raja apalagi petinggi negara sudah menjadi kewajiban bahwa dia harus membela negaranya sampai titik darah penghabisan, sebagai bentuk pengabdiannya walaupun negaranya berada di bawah kekuasaan raja yang lalim sekalipun. Seperti halnya Resi Bhisma, Prabu Salya dan Adipati Karna petinggi sentana dan kadang kerajaan Hastina dan juga seperti Kumbakarna dari kerajaan Alengka. Mereka adalah petinggi negara yang diakhir peperangan mereka berada di negara yang dipimpin oleh raja yang lalim, sebagai sentana dan kadang mereka membela negaranya sampai titik darah penghabisan. Spekulasiku ini juga berdasaran ajaran Islam yang menurut pendapat Prof. Dr. Qurays Shihab isi Al-Qur'an adalah sebagian besar berupa cerita yang menjadi contoh dan ajaran mana yang baik dan benar dan bagaimana kita mensikapinya dan apa konsekuensinya.

Sebagai referensi, berikut ini akan disajikan Serat Gubahan Sunan Prawata berupa Pucung yang berisi 39 pupuh. Serat ini dikutip dari Kitab "Wejangan Walisanga: Isi Wejangan Walisanga Dalah Laku-Lakune" Kaimpun dening Wiryaparitra, dalam Baboning Kitab Primbon: Bundelan 10 Kita Ilmu Kejawen Kang Taksih Asli dening Pujonggo Jawi. Solo: Sadu Budi. Namun perlu dikritisi ejaanya lanjut karena sumber serat babonnya yang belum begitu jelas.

1
Jatawu: gantya mangke kang sumambung
jeng Sunan Prawata,
ambuka tekating galih
pan makaten wahyaning surasong sabda


2
Kulo nuwun: amba arsa mbuka kawruh
katur Walisanga
boya leres boya sisip
among sampun dados waton teka kulo

3
Hyang Maha Gung: datan weneh warnanipun
kartining bawana
awujud alam sakalir
tegesipun yen kulo agama Budha

4
Estingsun: ingkang asma Hyang Maha Agung,
inggih Hyang Nurcahya,
wredi cahya kang nglimputi
nggih punika tetepe prangrasa kawula

5
Wujudipun: tan kena lamun dinulu,
lan gebyaring mripat
awit sifat lakung rungsit
mung sinawang kalawan meneping cipta

6
Tirosipun: Sang Hyang Wenang naminipun,
tegese winenang
murba lawan misesani,
jagad raya tuwen isen-isenira

7
Dene ulun: angsal saking Hyang Maha Gung,
maligining karsa
ran Sang Hyang Tunggal maligi,
lir-ing tunggal campur jawi lebetira

8
Tunggal wujud: pamor rahsa Hyang Guru,
Hyang Suksma Kawekas,
inggih Sang Hyang Sidajati
singlon asma ran Sang Hyang Nila Pramana

9
Sang Hyang Guru: inggih kang dumadi ingsun,
guru teturutan
panutane kult daging
sejatine Sang Hyang Guru ciptakula

10
Kang kula-nut menggah ing sakrasanipun
saosiking cipta
badan kulo anglampahi
raga kulo sayekti manut kewala

11
Tetep lamun: punika pangeran ulun
tegese sanyata
pangeran kulit daging
mung kewala sanes Pangeraning Jagad

12
Mung satuhu: sinelir marang Hyang Agung
pan dadya warana
lawan Hyang Nurcahya Jati
pan ingaken tunggal wujud tunggal rahsa

13
Sang Hyang Guru: asta kapat tegesipun
maligining cipta
dadya pancadriya jati
tutuk grana karna atanapi netra

14
Bawanipun: dewa sanga tunggal wujud
raga bolong songo
pan gadhah daya pribadi
Sang Hyang Guru ngadhaton ing Suralaya

15
Tegesipun: sura wani wredi jumbuh
laya tegese pejah
sinten ingkang wani mati
pan sayekti badhe dados mliging cipta

16
Sifatipun: Hyang Guru lir sifat ulun
apan madha warna
lir jambe sinegar kalih
lir wong ngilo wewayangan jroning kaca

17
Yayah alun, lan segara tunggal wujud
lir kalak kenanga
Wisnu Kresna dadi siji
yen ta surya apan lawan sorotira

18
Dipun maksud: nggegulang lakuning wujud
pan dipun waspada
ingkang kasat mata muksis
ora suwe bangkit jumbuh angga Suksma

19
Kang sir-ayun: pasthi katarbuka tamtu
ing samurwatira
ananging aja sireki
wani nganggep Pangeranireng Bawana

20
Mung punika: pangeraning raga ulun
awit Maha Mulya
amengku alam sakalir
yen dumunung ing jiwa sayekti dora

21
De yen ulun: badhe muksa ring swarga gung
pangesthi kawula
ngambah alam tigang warni
kang sapisan aranipun Janaloka

22
Marcukundha: dadya pelawangan layu
raksa kang sanyata
plandhunganing kalam wadi
wusnya sampet sun minggah ing Endraloka

23
Dunungipun: langen cipta kang satuhu
swarga panglaran san
unggyaning Hyang Sidajati
pan ing kono sirna kamanusan kula

24
Amba sampun: jumeneng Bathara Guru
asarira suksma
mengku swara nraka jati
temenira nggih punika cipta kula

25
Mila nemu: swarga nraka ingkang tamtu
maligining cipta
yen wening lepas pangeksi datan samar amoting parasdyanira

26
De kalamun: katawur ciptane kuwur
uwas samar-samar
angrasane tan purun mati
misih seneng ing dunya mengku bandharda

27
Tilar sunu - tuwin ing kang garwa ayu
amawarna-warna
dunya ingkang raja peni
dadya tyasnya arsa mengku ing kahanan

28
Temahanipun: cipta gingsir manjing samun
alam panglimunan
sedaya yun nutugken mukti
sukmanira samengka dadya gandarwa

29
Gihpunika: panasaran nraka agung
mila denprayitna
yen dumugi 'Arasy Kursi'
pan ing jantung palarangan suksmantaya

30
Tandya ulun: nir Endraloka sumundul
marang Guruloka
ran Jonggringsaloka nami
pan ing utek sinebut Endrobawana

31
Alam jembar: langgeng padhang wredinipun
Sang Hyang Suksma nunggal
lan Sang Hyang Tunggal kang sawiji
wus acapur lan Hyang Wenang kang Amurba

32
Murbeng ulun pamor ulun dadya enur
inggih Sang Hyang Nurcahya
ingkang tanpa kantha warni
datan arah datan enggon nanging ana

33
Aneng ngriku: byar katingal padhang nglangut
langgeng salaminya
jaba jero wus ngenggoni
ni'mat lawan manfaat tanpa sangsaya

34
Sampun tamtu: punika sasana ulun
kang aran Pangeran
kang anggya kita ngengeri
dunya akhir kawengku salamanira

35
Denta ulun: salat masjid datan ayun,
punika wong Arab
balik kulo tiyang Jawi
salat kulo inggih cara bangsa Jawa

36
Siyang dalu: amba samadi ing kalbu
ngesti Wisnu Kresna
tuwin Sang Hyang Sidajati
ingsun gayuh capur tunggal lawan kita

37
Gih punika: amba sebut gama putus
ran agama Budha
tegese ang-anggep budi
jatinipun Budha Islam padha uga

38
Sang Hyang Wisnu: Arab ateges Rasul
Yen Kresna Muhammad
Allah Sang Hyang Sidajati
mung bedane tembung Arab lawan Jawa

39
Sampun putus: kang punika kawruh ulun
Para Walisanga
sumangga para nupeksi
mung yen sisip ulun nyuwun pangaksama

Tidak ada komentar:

Posting Komentar